W branży budowlanej zużycie paliwa to jedna z ważniejszych kwestii wpływających na rentowność realizowanych projektów. Wybór odpowiedniej klasy maszyn – czy będzie to lekka minikoparka 5-tonowa, uniwersalna maszyna 15-tonowa czy potężna 25-tonowa koparka– przekłada się przede wszystkim na moc i wydajność, ale  również na zwiększone koszty eksploatacyjne. Pomożemy  zrozumieć, ile paliwa zużywają koparki różnych klas wagowych, w jakich warunkach pracują najefektywniej i dlaczego większa maszyna nie zawsze oznacza wyższe spalanie.

1. Dlaczego masa maszyny wpływa na zużycie paliwa?

Ogromne znaczenie na zużycie paliwa ma masa własna maszyny. Im cięższa koparka, tym więcej energii potrzeba do jej wprawienia w ruch, zatrzymania czy pokonywania oporów gruntu. Ale to tylko część prawdy.

Opór roboczy a zapotrzebowanie na moc

Cięższe maszyny – np. 25-tonowe – generują wyższe siły robocze, które są niezbędne przy głębokim kopaniu, rozbiórkach czy ładowaniu ciężkiego urobku. Ich układ hydrauliczny pracuje z większymi przepływami i wyższym ciśnieniem, co w naturalny sposób zwiększa zużycie paliwa, szczególnie przy pełnym obciążeniu. Dla przykładu, model SANY SY265C generuje siłę zrywania 187 kN, co oznacza ogromne możliwości, ale też większe zapotrzebowanie na olej hydrauliczny i moc napędową.

Niska masa – mniejsze spalanie, ale nie zawsze

Z kolei lżejsze maszyny, takie jak SANY SY50U (ok. 5,3 t), są zdecydowanie bardziej ekonomiczne w zużyciu paliwa – potrafią spalać nawet 3–5 l/h przy pracach ogrodowych lub instalacyjnych. Jednak ich niska masa oznacza też ograniczenia: mniejsza siła, krótszy zasięg, mniej efektywne pokonywanie oporów przy twardym gruncie. Jeśli operator próbuje zbyt intensywnie eksploatować minikoparkę do zadań przekraczających jej możliwości, spalanie może nieproporcjonalnie wzrosnąć – a cykl pracy wydłuży się.

Układ hydrauliczny i jego wpływ

Nowoczesne koparki, niezależnie od masy, są wyposażane w inteligentne układy hydrauliczne typu load sensing. System ten dynamicznie dopasowuje przepływ i ciśnienie w zależności od aktualnego zapotrzebowania. Oznacza to, że nawet maszyna 25-tonowa może pracować ekonomicznie przy zadaniach niewymagających dużej siły – pod warunkiem, że operator korzysta z trybów oszczędnościowych. Pozwala to zaoszczędzić sporo paliwa.

2. Koparki o masie ok 5 ton

Koparki klasy 5 ton, takie jak SANY SY50U to maszyny stworzone z myślą o precyzyjnych zadaniach w ciasnych przestrzeniach. Idealnie sprawdzają się przy wykopach pod instalacje, pracach brukarskich, w robotach drogowych klasy L czy pracach komunalnych. Ich główną przewagą jest niskie zużycie paliwa – i to zarówno w trybie pracy ciągłej, jak i przy przerywanych cyklach roboczych.

Średnie spalanie – czego się spodziewać?

W przypadku maszyny takiej jak SY50U, wyposażonej w silnik Yanmar o mocy 29,1 kW i inteligentny układ hydrauliczny typu load sensing, średnie spalanie w praktyce waha się od 3,5 do 5 litrów na godzinę. W trybie pracy ECO, przy lekkich zadaniach (np. zasypywanie, równanie, kopanie pod fundamenty ogrodowe), spalanie może spaść nawet poniżej 3,5 l/h. Przy maksymalnym obciążeniu, z młotem hydraulicznym lub przy kopaniu twardego gruntu, może sięgnąć nawet 6 l/h – ale są to sytuacje sporadyczne.

Mała maszyna, ale nie do wszystkiego

Niższe spalanie nie zawsze oznacza niższe koszty na budowie. Choć maszyny 5-tonowe są ekonomiczne „na godzinę pracy”, to w przeliczeniu na wykonaną jednostkę pracy (np. 1 m³ wykopu) często wypadają gorzej niż większe maszyny. Powód? Krótszy zasięg ramienia, mniejsza siła odspajania gruntu i ograniczona pojemność łyżki (np. 0,15 m³ w SY50U).

Typowe zastosowania – tam, gdzie liczy się zwrotność

Maszyny 5-tonowe błyszczą w zadaniach wymagających manewrowości:

• wykopy liniowe przy ogrodzeniach lub wśród istniejącej zabudowy,
• montaż przyłączy wodno-kanalizacyjnych i gazowych,
• budowa chodników i ścieżek rowerowych,
• wykopy pod fundamenty altan, garaży, tarasów.

W takich warunkach możliwość pracy w promieniu poniżej 2,5 m, niskie ciśnienie na podłoże i prosta logistyka transportu (np. laweta 3,5 t) stanowią przewagę konkurencyjną.

Kiedy nie opłaca się wybierać 5-tonowej koparki?

Gdy zadanie wymaga przemieszczenia dużej ilości materiału w krótkim czasie – np. niwelacja 500 m² działki czy wykop pod fundamenty budynku wielorodzinnego – minikoparka będzie nie tylko zbyt wolna, ale i ekonomicznie nieopłacalna. Mimo niskiego spalania, czas pracy będzie znacznie dłuższy, a tym samym koszt całkowity wzrośnie.

3. Koparki o masie ok. 15 ton

Maszyny o masie własnej około 15 ton, takie jak SANY SY135C czy SY155U, stanowią złoty środek wśród koparek gąsienicowych. Są wystarczająco mocne do średnich i cięższych robót ziemnych, ale ich spalanie pozostaje relatywnie umiarkowane. To właśnie ta kategoria najczęściej pojawia się na placach budowy domów jednorodzinnych, hal, sieci zewnętrznych czy przy rozbiórkach o średniej skali.

Typowe zużycie paliwa – jak to wygląda w praktyce?

W przypadku modeli takich jak SY135C (14,9 t) wyposażonego w silnik ISUZU o mocy 78,5 kW, spalanie kształtuje się w granicach 8–12 l/h, w zależności od charakteru pracy. W lekkim kopaniu lub równaniu terenu przy użyciu trybu ECO maszyna zużywa ok. 8–9 litrów na godzinę. W trybie POWER, podczas głębokich wykopów w glinie czy pracy z młotem, zużycie rośnie do 11–12 l/h.

SANY SY155U, mimo kompaktowej budowy (krótki promień obrotu), ma identyczny silnik, ale dzięki cięższemu podwoziu (16 t) i rozbudowanemu układowi hydraulicznemu lepiej radzi sobie w ograniczonych przestrzeniach miejskich bez wzrostu spalania ponad poziom SY135C.

Wydajność pracy w relacji do spalania

Maszyny 15-tonowe łączą relatywnie wysoką siłę zrywającą (do 103 kN dla łyżki) z dobrym zasięgiem pracy (ponad 8 m), co pozwala na efektywne ładowanie, kopanie głębokich wykopów i prace z osprzętem – młotem hydraulicznym, łyżką skarpową lub rotatorem. Dzięki temu spalanie w przeliczeniu na przemieszczenie jednego metra sześciennego gruntu może być niższe niż w przypadku koparek 5-tonowych, mimo wyższej konsumpcji paliwa na godzinę.

Tryby pracy i wpływ operatora

Koparki tej klasy są zazwyczaj wyposażone w inteligentne sterowanie pompami (load sensing, positive flow) oraz możliwość zapamiętania ustawień dla kilku typów osprzętów. Operator może dopasować parametry przepływu i ciśnienia bez wychodzenia z kabiny, co pozwala ograniczyć niepotrzebne zużycie paliwa. Funkcja auto-idle automatycznie obniża obroty silnika w czasie bezczynności, zmniejszając spalanie nawet o 10–15%.

Gdzie sprawdzają się najefektywniej?

Koparki 15-tonowe są wybierane do prac:

• przy fundamentach budynków jedno- i wielorodzinnych,
• przy wykopach pod instalacje wodno-kanalizacyjne i elektryczne,
• do rozbiórek konstrukcji stalowych i murowanych,
• w zadaniach wymagających dużego zasięgu bez konieczności przemieszczania maszyny.
• Dzięki możliwości załadunku na standardową naczepę niskopodwoziową bez zezwoleń specjalnych, logistyka transportu pozostaje stosunkowo prosta.

Koparki o masie ok 25 ton

Koparki o masie około 25 ton, jak SANY SY215C czy SY265C, należą do segmentu ciężkich maszyn przeznaczonych do intensywnych prac ziemnych, załadunku dużej ilości materiału oraz wyburzeń przemysłowych. Są one wyposażone w wysokoprężne silniki o mocy 129–142 kW oraz zaawansowane układy hydrauliczne, które umożliwiają uzyskanie sił odspajania rzędu nawet 187 kN. Choć zużywają więcej paliwa na godzinę, w przeliczeniu na jednostkę wykonanej pracy często okazują się najbardziej ekonomiczne.

Średnie zużycie paliwa ciężkich koparek

Dane terenowe wskazują, że maszyny klasy SY215C spalają średnio 12–16 l/h w zależności od zadania i trybu pracy. W przypadku cięższego SY265C, wyposażonego w większy układ hydrauliczny (2×260 l/min) i silnik CUMMINS 142 kW, spalanie może sięgać nawet 18–20 l/h w pracy ciągłej pod dużym obciążeniem. Jednak przy zadaniach wymagających dużej wydajności – takich jak załadunek łyżką 1,3 m³ czy kruszenie betonu z użyciem osprzętu hydraulicznego – wysoka konsumpcja paliwa jest kompensowana krótszym czasem cyklu roboczego.

Spalanie na kubik – przewaga większych koparek

Warto zauważyć, że mimo wyższego spalania na godzinę, duże maszyny zużywają mniej paliwa w przeliczeniu na przetransportowany lub wykopany 1 m³ materiału. Dzięki większej sile roboczej, pojemniejszej łyżce (1,0–1,7 m³) i szerszemu zasięgowi roboczemu (ponad 10 m), są w stanie wykonać pracę szybciej i bez potrzeby częstego przemieszczania.

Na przykład:

• SY265C z łyżką 1,3 m³ wykonuje 5 pełnych cykli załadunku na minutę,
• SY135C z łyżką 0,6 m³ w tym samym czasie zrealizuje tylko 2–3 cykle.

Różnica w czasie pracy i wydajności sprawia, że przy dużych robotach ziemnych większa maszyna będzie bardziej opłacalna energetycznie – mimo że jej jednostkowe spalanie jest wyższe.

Przewaga hydrauliki wysokociśnieniowej

Maszyny 25-tonowe wyposażone są w systemy o bardzo dużej wydajności przepływu i wysokim ciśnieniu roboczym (do 343 bar). Pozwala to na szybkie operacje bez spadków wydajności – nawet podczas pracy z wymagającym osprzętem jak chwytaki, młoty hydrauliczne czy łyżki przesiewające. Możliwość konfiguracji parametrów przepływu i ciśnienia dla nawet 5 różnych narzędzi sprawia, że zmiana osprzętu nie generuje niepotrzebnych strat paliwa.

Gdzie się sprawdzają duże koparki?

Koparki tej klasy są niezastąpione:

• na dużych inwestycjach infrastrukturalnych (drogi, nasypy, kolej),
• w kamieniołomach i kopalniach odkrywkowych,
• przy rozbiórkach betonowych konstrukcji przemysłowych,
• podczas załadunku gruzu, kruszywa i ziemi na ciężarówki w cyklach 24/7.

W takich warunkach jednostkowy koszt paliwa przestaje być krytyczny, ponieważ większe znaczenie ma czas, bezpieczeństwo i ograniczenie liczby maszyn na placu budowy.

5. Tabela porównawcza – zużycie paliwa vs wydajność kopania

Aby lepiej zrozumieć relację między zużyciem paliwa a efektywnością robót ziemnych, warto zestawić najważniejsze parametry eksploatacyjne koparek różnych klas wagowych. Samo spalanie w litrach na godzinę nie mówi jeszcze wszystkiego – ważne jest to, ile metrów sześciennych materiału maszyna jest w stanie przemieścić w jednostce czasu oraz jaki jest koszt paliwa na 1 m³ wykopu lub załadunku.

Porównanie techniczne przykładowych koparek 5, 16 i 27 ton masy.

Parametr	SY50U (5 t)	SY155U (15 t)	SY265C (25 t)
Masa robocza	5 300 kg	16 000 kg	27 000 kg
Moc silnika	29,1 kW	78,5 kW	142 kW
Pojemność łyżki	0,15 m³	0,6 m³	1,3 m³
Siła odspajania (łyżka – ISO)	32,5 kN	103 kN	187 kN
Średnie zużycie paliwa [l/h]	3,5 – 6,0	8 – 12	15 – 20
Średnia liczba cykli roboczych / min	ok. 2	ok. 4	5 – 6
Ilość materiału przemieszanego w 1 h	18 – 25 m³	50 – 70 m³	100 – 140 m³
Zużycie paliwa na 1 m³ [l/m³]	0,20 – 0,33	0,14 – 0,20	0,11 – 0,18

Co mówi tabela?

• SY50U zużywa mało paliwa, ale też przemieszcza niewielką ilość urobku – stąd wyższy koszt jednostkowy kopania.
• SY155U to wyważony kompromis: akceptowalne zużycie paliwa przy dobrej dziennej wydajności.
• SY265C mimo najwyższego spalania, ma najniższy koszt paliwowy na jednostkę pracy, co czyni ją najefektywniejszą energetycznie w zadaniach wielkogabarytowych.

Zatem wszystko zależy od przeznaczenia danej koparki. Mniejsze spalanie w minikoparkach jest efektywniejsze w mniejszych pracach. Natomiast zużycie paliwa na 1 metr sześcienny będzie mniejsze w dużych koparkach, jeśli jest to większy plac budowy.

6. Co jeszcze ma wpływ na spalanie koparki?

Choć waga koparki i jej parametry techniczne w oczywisty sposób wpływają na zużycie paliwa, to w praktyce spalanie może się znacząco różnić nawet wśród identycznych modeli – w zależności od warunków pracy i sposobu użytkowania. Oto czynniki, które również mają ogromny wpływ na spalanie.

Styl pracy operatora

Operatorzy, którzy utrzymują stałe obroty, wykorzystują siłę maszyny tylko wtedy, gdy jest to konieczne, i płynnie kontrolują przepływy hydrauliczne, potrafią zmniejszyć zużycie paliwa nawet o 15–25% w porównaniu z operatorem o agresywnym stylu pracy. Dodatkowo korzystanie z funkcji auto idle – która automatycznie obniża obroty silnika przy braku ruchów roboczych – ma duży wpływ na dzienny bilans paliwowy.

Rodzaj osprzętu roboczego

Montaż specjalistycznego osprzętu, takiego jak:

• młoty hydrauliczne,
• łyżki przesiewające,
• chwytaki obrotowe,
• frezarki

zwiększa obciążenie układu hydraulicznego i przekłada się na wyższe zużycie paliwa – nawet o 20–30% w stosunku do standardowej pracy z łyżką. Dotyczy to zwłaszcza osprzętów z intensywnym przepływem (np. powyżej 150–200 l/min) lub dużym ciśnieniem roboczym.

Rodzaj gruntu i warunki terenowe

Kopanie w piasku czy torfie wymaga znacznie mniej energii niż praca w glinie, żwirze czy gliniasto-żwirowym podłożu z przeszkodami. W twardych gruntach:

• siły odspajania muszą być maksymalizowane,
• cykl pracy wydłuża się,
• ruchy ramienia są częściej przerywane, co skutkuje zwiększoną pracą pomp i spalaniem.

Teren nachylony lub nierówny dodatkowo obciąża układ jezdny i hydrauliczny. Koparki muszą wtedy pokonywać większy opór toczenia lub częściej się przemieszczać, co również podnosi spalanie.

Temperatura otoczenia i eksploatacja silnika

Praca zimą, zwłaszcza przy nieogrzewanym paliwie i niskiej temperaturze oleju hydraulicznego, podnosi opory w układach i może zwiększyć zużycie paliwa o 10–15% w pierwszej godzinie pracy. Z kolei przegrzewanie układów latem, przy zanieczyszczonych chłodnicach, może prowadzić do spadku wydajności i dłuższych cykli roboczych – co również podnosi zużycie paliwa.

Parametry techniczne podzespołów

Zużyte pompy hydrauliczne, nieszczelności w przewodach, zanieczyszczone filtry paliwa i oleju czy nieregularnie serwisowany układ wtryskowy mają istotny wpływ na realne zużycie paliwa. Maszyna z technicznie sprawnym układem hydraulicznym i czystym olejem może zużywać o 10–20% mniej paliwa przy tym samym zadaniu niż maszyna zaniedbana.

8. Podsumowanie: która koparka naprawdę się opłaca?

Analizując zużycie paliwa w różnych klasach wagowych – od kompaktowych 5-tonowych minikoparek po potężne jednostki 25-tonowe – widać wyraźnie, że koszt paliwa na godzinę nie jest jedynym parametrem, który powinien decydować o wyborze maszyny. Równie ważna jest wydajność kopania, czyli to, ile urobku jesteśmy w stanie przemieścić w określonym czasie i przy jakim koszcie jednostkowym.

Sprawdź również nasz artykuł ile pali koparka na godzinę?

Koparki 5-tonowe, takie jak SY50U, są niezastąpione w pracy w ograniczonych przestrzeniach, ale przy większych robotach szybko okazują się nieefektywne czasowo. Maszyny 15-tonowe (np. SY135C, SY155U) to najbardziej uniwersalne rozwiązanie – łączą dobre osiągi z umiarkowanym zużyciem paliwa, dając przy tym elastyczność w doborze osprzętu. Z kolei koparki 25-tonowe (SY265C) są idealne tam, gdzie liczy się maksymalna produktywność – mimo wyższego spalania, często mają najniższy koszt paliwa na 1 m³ materiału.

Decyzję o wyborze koparki warto podejmować nie na podstawie samych danych katalogowych, lecz z uwzględnieniem:

• charakteru robót (precyzyjne prace vs masowy załadunek),
• rodzaju gruntu,
• czasu realizacji inwestycji,
• kosztów logistyki i serwisu.

Ostatecznie najbardziej opłacalna maszyna to ta, która w danym zadaniu wykona pracę najszybciej, najbezpieczniej i z najniższym kosztem jednostkowym, nawet jeśli spali więcej paliwa na godzinę.